LO ÂU - NGƯỜI BẠN KHÔNG THỂ TRÁNH GẶP | PHẦN 2]

Ở bài viết trước, chúng mình đã giới thiệu một số kiến thức nền để giúp các bạn hiểu được thế nào là lo âu cũng như các biểu hiện cơ bản của lo âu. Đến với bài viết ngày hôm nay, chúng mình sẽ tập trung vào 3 trong 5 loại rối loạn lo âu chính: Rối loạn lo âu lan tỏa (GAD), Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) và Rối loạn hoảng sợ (PD). Có lẽ, mỗi chúng ta khi nghe về hai từ "rối loạn" đều sẽ lập tức nghĩ đây là căn bệnh cần loại trừ ngay lập tức. Vậy nên, qua bài viết này, Heart Warmers gửi đến các bạn góc nhìn toàn diện, khách quan hơn về "Rối loạn lo âu", từ đó tìm ra phương pháp "làm hòa" với những "người bạn mới" này, biến mặt hạn chế thành mặt có lợi.

Các rối loạn nhắc đến ở đây đều chưa có cách điều trị triệt để, tuy nhiên các bác sĩ, các nhà khoa học, đang tích cực nghiên cứu để tìm ra phương pháp hiệu quả giúp ngăn chặn những trải nghiệm không dễ chịu đến từ người bạn lo âu này. Việc mắc bất cứ chứng rối loạn lo âu nào không có nghĩa là bạn gặp phải các khiếm khuyết về não bộ hay yếu kém hơn những người khác. Bạn vẫn là chính bạn, chỉ là bộ não đang quá tải và gửi tín hiệu nhờ giúp đỡ. Từ việc có cái nhìn rõ ràng hơn về những rối loạn này, bạn có thể làm được điều đó và nâng cao hiệu quả làm việc cũng như chất lượng cuộc sống.

1. Rối loạn lo âu lan tỏa (Generalized Anxiety Disorder)

Khái niệm:

Rối loạn lo âu lan tỏa là một rối loạn sức khỏe tâm thần gây ra sự sợ hãi, lo lắng, cảm giác choáng ngợp liên tục; có dấu hiệu đặc trưng như lo lắng quá mức, dai dẳng về những thứ không thực tế trong cuộc sống thường ngày.

Triệu chứng: Dựa theo “Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn tâm thần” (DSM-5-TR), những triệu chứng của GAD bao gồm: những lo âu và lo lắng quá mức kéo dài trong ít nhất 6 tháng; khó kiểm soát lo lắng và lo lắng dễ chuyển từ vấn đề này sang vấn đề khác ở cả người lớn và trẻ em; lo âu và lo lắng đi kèm với ít nhất 3 dấu hiệu nhận thức hoặc thể chất (ở trẻ em chỉ cần 1 dấu hiệu) như: sự phấn khích hoặc bồn chồn, thường xuyên thấy mệt mỏi, khó tập trung hoặc đầu óc trống rỗng, nóng tính, căng hoặc đau cơ và khó ngủ.

Nguyên nhân:

Các nhà khoa học chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể dẫn đến GAD, tuy nhiên, các kết quả cho thấy rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của GAD như: di truyền, chất hóa học trong não, hoàn cảnh gia đình, ảnh hưởng của xã hội và lối sống.

Phương pháp điều trị:

Có nhiều cách để cải thiện rối loạn lo âu lan tỏa như liệu pháp tâm lý, trị liệu bằng thuốc hoặc tự giúp chính mình bằng các phương pháp như: đọc những cuốn sách hướng dẫn đưa ra chỉ dẫn chi tiết dựa trên các liệu pháp tâm lý cho người mắc GAD, ví dụ: CBT (liệu pháp nhận thức hành vi với mục tiêu là tập trung vào nhận diện và giải quyết các suy nghĩ tiêu cực) hay ACT (liệu pháp chấp nhận và cam kết là một phương pháp can thiệp giúp tăng tính linh hoạt tâm lý bằng cách sử dụng thiền định và các chiến lược thay đổi hành vi). Ngoài ra, với công nghệ hiện nay, đã có nhiều nhà phát triển tạo ra các ứng dụng giúp giảm bớt lo âu như: Calm, Headspace,... hoặc các ứng dụng giúp bạn thư giãn và tĩnh tâm như: Headspace, Insight Timer,..

2. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (Obsessive-Compulsive Disorder)

Khái niệm:

Thường là một rối loạn lâu dài khiến người mắc có những suy nghĩ không kiểm soát (suy nghĩ ám ảnh-obsessive thought), xảy ra liên tục dẫn đến những hành động xảy ra lặp đi lặp lại (hành động cưỡng chế-compulsive).

Triệu chứng:

Triệu chứng của rối loạn này khác nhau tùy vào người bệnh, tuy nhiên, một số suy nghĩ ám ảnh thường gặp là: sợ vi khuẩn và đất; yêu cầu mọi thứ phải có thứ tự, gọn gàng, cân xứng hoặc hoàn hảo; sợ gây ra lỗi sai; … dẫn đến các hành động tương ứng để loại bỏ những suy nghĩ này như: tắm hoặc rửa tay liên tục; từ chối bắt tay hoặc động vào những đồ, vật dụng chung như tay nắm cửa; sắp xếp đồ đạc theo cách riêng; liên tục kiểm tra mọi thứ thường xuyên như khóa ga, khóa cửa… Những người mắc chứng OCD thường có tics - các cử động cơ nhanh, đột ngột, lặp lại: giật mắt, rên rỉ, nhún vai, nhăn mặt, sụt sịt mũi hoặc hắng giọng.

Nguyên nhân:

Các nguyên nhân dẫn đến OCD cũng rất đa dạng, ví dụ: di truyền, sự khác biệt trong não bộ, các sự kiện trong đời như bị bắt nạt, bị lạm dụng, cũng có trường hợp mắc OCD sau các sự kiện quan trọng trong đời như sinh con hay gia đình có người mất hoặc những người có tính các ngăn nắp, tỉ mỉ, có tiêu chuẩn cá nhân cao hay những người thường xuyên lo âu và cảm giác trách nhiệm cao đối với bản thân hoặc người khác cũng dễ mắc chứng OCD.

Phương pháp điều trị:

Khác với rối loạn lo âu lan tỏa, những người mắc OCD ở mức độ nhẹ và vừa có thể tiếp nhận các liệu pháp tâm lý với các nhà trị liệu hay tập thể dục để làm giảm bớt một số triệu chứng và căng thẳng; hoặc nếu nặng hơn, chúng ta cần phải dùng đến các phương pháp như: kích thích từ xuyên sọ (rTMS), kích thích não bộ sâu và sử dụng D-cycloserine (Một loại thuốc).

3. Rối loạn hoảng sợ (Panic Disorder)

Khái niệm:

Trước khi làm quen với rối loạn hoảng sợ, chúng mình cùng tìm hiểu thế nào là cơn hoảng loạn để có thể phân biệt được 2 khái niệm này vì những biểu hiện của cả 2 rất giống nhau. Cơn hoảng loạn (panic attacks) là sự hoảng sợ trong một số tình huống cụ thể và thường được cảnh báo trước. Ví dụ: Bạn vừa bước ra khỏi nhà và nhìn thấy một chiếc xe đang lao rất nhanh về phía mình, bạn thấy hoảng sợ, đây là phản ứng bình thường, vì não bộ nhận thức được đó là nguy hiểm và phát tín hiệu cho cơ thể. Trái lại, rối loạn hoảng sợ là một rối loạn về tâm thần, đặc trưng bởi những cơn hoảng loạn bất ngờ, dữ dội và lặp đi lặp lại. Cũng có nghĩa rằng người mắc rối loạn hoảng sợ thường có những cơn hoảng loạn xảy ra đột ngột, không kiểm soát dù không hề gặp tình huống nguy hiểm.

Triệu chứng:

Người bị rối loạn hoảng sợ thường xuất hiện những triệu chứng như: tim đập nhanh, đổ mồ hôi, run rẩy, khó thở, đau bụng, chóng mặt, buồn nôn, tê cứng tay chân.

Nguyên nhân:

Nguyên nhân dẫn tới rối loạn hoảng sợ có thể là tuổi tác (thường ở nhóm tuổi từ 18-35), giới tính (theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Hoa kỳ, nữ giới có tỉ lệ mắc PD cao gấp 2 lần nam giới), di truyền, sang chấn hoặc các chuyển dịch trong cuộc sống.

Phương pháp điều trị:

Tuy chưa có phương pháp điều trị triệt để cho chứng bệnh này, nhưng tiến hành các liệu pháp tâm lý hay uống thuốc (theo đơn của bác sĩ) có thể làm thuyên giảm các triệu chứng. Để hạn chế ảnh hưởng của căn bệnh này trong cuộc sống, chúng ta có thể thực hiện duy trì những thói quen lành mạnh như tập thể dục, ưu tiên cho giấc ngủ, có chế độ ăn phù hợp (tránh rượu bia, caffeine, đường tinh luyện), viết nhật kí, luyện tập thư giãn và đừng quên chúng ta luôn có quyền tìm kiếm sự giúp đỡ.

________________ Tài liệu tham khảo:

Cherry, K. (2021, January 29). Panic disorder: Definition, symptoms, traits, causes, treatment. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/what-is-a-panic-disorder... Cherry, K. (2021, January 29). Panic disorder: Definition, symptoms, traits, causes, treatment. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/what-is-a-panic-disorder... Cherry, K. (2021, January 29). Panic disorder: Definition, symptoms, traits, causes, treatment. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/what-is-a-panic-disorder... Glasofer, D. (2022, July 25). Generalized anxiety disorder: Symptoms and DSM-5 criteria. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/dsm-5-criteria-for... Glasofer, D., & McCormick, A. (2022, August 16). Best apps for anxiety. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/best-apps-for-anxiety-3575736 Kelly, O. (2021, August 23). 4 common OCD alternative treatments and therapies. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/new-treatments-for-ocd-2510610 McCormick, A., & Migala, J. (2022, September 19). Best meditation apps of 2022. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/best-meditation-apps-4767322 Meek, W. (2021, January 5). Coping with generalized anxiety disorder: Tips for living well. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/how-to-cope-with-generalized... Meek, W. (2021, October 12). Causes and risk factors of generalized anxiety disorder. Verywell Mind. Retrieved October 27, 2022, from https://www.verywellmind.com/gad-causes-risk-factors... Munir, S., & Takov, V. (2022, January 9). Generalized anxiety disorder - statpearls - NCBI bookshelf. Retrieved October 27, 2022, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441870/ NHS. (n.d.). Overview - Obsessive compulsive disorder (OCD). NHS choices. Retrieved October 27, 2022, from https://www.nhs.uk/.../obsessive-compulsive.../overview/ Obsessive compulsive disorder (OCD): Symptoms & treatment. Cleveland Clinic. (n.d.). Retrieved October 27, 2022, from https://my.clevelandclinic.org/.../9490-obsessive... Symptoms. Symptoms | Anxiety and Depression Association of America, ADAA. (n.d.). Retrieved October 27, 2022, from https://adaa.org/unde.../panic-disorder-agoraphobia/symptoms U.S. Department of Health and Human Services. (n.d.). Obsessive-compulsive disorder (OCD). National Institute of Mental Health. Retrieved October 27, 2022, from https://www.nimh.nih.gov/.../obsessive-compulsive... ___________________________________________ 𝐂𝐎𝐍𝐓𝐀𝐂𝐓: Email: ulisheartwarmers@gmail.com Website: https://ulisheartwarmers.wixsite.com/website Điện Thoại: 0974762241